Overzicht: alle langeafstandswandelingen in Nederland (LAW’s)

Het Pieterpad is momenteel helemaal hip, maar dat is niet het enige langeafstandswandelpad (LAW) in Nederland! Dit is een overzicht van alle langeafstandswandelingen in Nederland.

Wat is een LAW?

In Nederland worden langeafstandswandelpaden afgekort tot LAW en ze worden beheerd door Wandelnet. Een LAW is ten minste 150 kilometer lang en lopen meestal van A naar B (enkele reis, geen rondwandeling). In Nederland zijn in totaal 23 LAW’s (of 17 die soms weer opgesplitst worden in losse delen) en ze vormen samen een wandelnetwerk van zo’n 7500 kilometer. Dat is veel wandelplezier in Nederland!

De routes kun je vinden in de speciale wandelgidsen en via de website van wandelnet. De route is in beide richtingen over het algemeen goed gemarkeerd met rood-witte stickers.

LAW’s in Nederland

Dit is een overzicht van alle langeafstandswandelingen in Nederland.

LAW 1-1 Friese Woudenpad (onderdeel Diagonaalpad)

LAW 1 is meteen een van de wandelpaden die opgesplitst is in meerdere delen. Het heet het Diagonaalpad en loopt diagonaal door Nederland. Het eerste deel van het Diagonaalpad is het Friese Woudenpad.

Het is een van de kortste LAW’s in deze lijst en loopt van Lauwersoog (aan de Waddenzee) naar Steenwijk in de kop van Overijssel en gaat voor 95% door het oosten van de provincie Friesland. Tijdens de wandeling kom je in ieder geval door twee Nederlandse nationale parken: Nationaal Park Lauwersmeer en Nationaal Park Drents-Friese Wold.

Het pad kent drie varianten:

• Variant A: vertrek vanaf Holwerd in plaats van Lauwersoog. De twee paden komen weer samen in het leuke stadje Dokkum.
• Variant B: Halverwege het pad kun je onder Drachten kiezen voor een cultuurvariant (via Opsterland langs landgoedbossen) en de natuurvariant (de Duurswouderheide, met veel bossen, heide en vennen).
• Variant C: Ten noorden van Steenwijk kun je kiezen voor het Domelapad, waarmee je langs een derde nationaal park komt: Nationaal Park Weerribben-Wieden.

De lengte van het pad wisselt door de verschillende varianten, maar als je het “gewone” pad loopt, is het een kleine 150 kilometer.

• Lengte: 147 kilometer
• Van – naar: Lauwersoog naar Steenwijk
• Provincies: Friesland, Drenthe en Overijssel
• Bestel hier de wandelgids
• Kijk op de website van Wandelnet voor GPX-bestanden en routewijzigingen
• Ik loop het Friese Woudenpad in de lente van 2021. Lees op deze pagina mijn wandelverslagen.

LAW 1-2 Pionierspad (onderdeel Diagonaalpad)

Het tweede deel van het Diagonaalpad is het Pionierspad. Dit pad start in Steenwijk en je loopt door Overijssel en Flevoland naar Muiden in Noord-Holland. Een bijzondere wandeling, want je loopt vooral op de bodem van de voormalige Zuiderzee.

Hoogtepunten op deze route zijn het schilderachtige dorpje Giethoorn, het voormalig eiland Schokland, de Oostvaardersplassen en het Muiderslot.

• Lengte: 200 kilometer
• Van – naar: van Steenwijk door Flevoland naar Muiden
• Provincies: Overijssel, Flevoland en Noord-Holland
• Kijk op de website van Wandelnet voor GPX-bestanden en de route (er is helaas geen gids van het pad)

LAW 1-3 Floris V-pad (onderdeel Diagonaalpad)

Het derde en laatste deel van het Diagonaalpad is het Floris V-pad. De start is een beetje gek, want eigenlijk begint dit pad in Amsterdam en sluit het pas tijdens de tweede etappe (bij Muiden) aan op LAW 1-2.

Het Floris-V pad is een prachtige wandeling door de geschiedenis van Nederland. Het pad is vernoemd naar Floris V, een voormalig graaf van Holland en Zeeland. Je komt door diverse mooie historische dorpen en steden (o.a. Weesp, Woerden en Willemstad), maar ook langs de beroemde molens van Kinderdijk. Ook voor natuurliefhebbers is er veel te zien, want de route loopt langs de Loosdrechtse Plassen en de Biesbosch.

• Lengte: 245 kilometer
• Van – naar: van Amsterdam naar Bergen op Zoom
• Provincies: Noord-Holland, Utrecht, Zuid-Holland, Noord-Brabant
• Bestel hier de wandelgids
• Kijk op de website van Wandelnet voor GPX-bestanden en routewijzigingen

LAW 2 Trekvogelpad

Ze noemen het Trekvogelpad ook wel het Pieterpad-overdwars, omdat het heel Nederland doorkruist van west naar oost. Bij dit pad staan (zoals je al aan de naam kunt zien) vogels centraal, het is zelfs opericht vanwege het 100-jarig bestaan van de Vogelbescherming. Op het Trekvogelpad wandel je dan ook door ontzettend veel natuurgebieden waar je veel vogels kunt zien.

Het landschap is behoorlijk divers, zo wandel je in Noord-Holland door de weilanden, in Utrecht over de Utrechtse Heuvelrug en in Gelderland dwars door nationaal park de Hoge Veluwe.

• Lengte: 414 kilometer
• Van – naar: Bergen aan Zee naar Enschede
• Provincies: Noord-Holland, Utrecht, Gelderland, Overijssel
• Bestel hier de wandelgids
• Kijk op de website van Wandelnet voor GPX-bestanden en routewijzigingen

LAW 3 Marskramerpad

Lang geleden was het Marskramerpad de wandelroute voor handelaars die diverse handelssteden bezochten om hun zalfjes en snuisterijen te verkopen. Het Marskramerpad doorkruist Nederland via een vrijwel rechte lijn van oost naar west en het start in Duitsland, in het stadje Bad Bentheim.

Tijdens deze wandeling kom je door prachtige steden, zoals Deventer, Amersfoort, Leiden en Den Haag.

• Lengte: 372 kilometer
• Van – naar: Bad Bentheim naar Den Haag
• Provincies: Overijssel, Gelderland, Utrecht, Zuid-Holland
• Bestel hier de wandelgids
• Kijk op de website van Wandelnet voor GPX-bestanden en routewijzigingen

LAW 4 Maarten van Rossumpad

Ik hoor je denken: Maarten van Rossum, is dat niet..? Nee, die meneer die je veel op televisie ziet is Maarten van Rossem. Maarten van Rossum was een legeraanvoerder in de zestiende eeuw die door veel mensen gevreesd werd.

Het is een pad dat vooral door het midden van Nederland loopt en meerdere rivieren kruist. Daarnaast kom je door diverse mooie steden, zoals Den Bosch en Arnhem. Ook wandel je door een van de mooiste nationale parken in Nederland: de Veluwezoom.

• Lengte: 384 kilometer
• Van – naar: Den Bosch naar Steenwijk
• Provincies: Noord-Brabant, Gelderland, Overijssel, Drenthe
• Bestel hier de wandelgids
• Kijk op de website van Wandelnet voor GPX-bestanden en routewijzigingen

LAW 5 Nederlands Kustpad (3 delen)

De langste LAW in Nederland is het Nederlands Kustpad en is niet voor niets opgedeeld in drie verschillende delen. Het Nederlands Kustpad volgt de hele Nederlandse kust, van het meest zuidelijke puntje in Zeeland tot het meest oostelijke puntje in Groningen.

Tijdens deze prachtige wandeling wandel je vooral door heel veel natuurgebieden en moet je regelmatig klimmen en dalen in de duinen. Ook gaat de tocht over de Afsluitdijk (helaas afgesloten voor fietsers en wandelaars tot 1 april 2022) en langs de Waddenzee, dat op de werelderfgoedlijst van UNESCO staat.

• Lengte: 725 kilometer
• Van – naar: Het Nederlands Kustpad bestaat uit drie delen:
• – Deel I: Sluis – Hoek van Holland
• – Deel II: Hoek van Holland – Den Oever
• – Deel III: Den Oever – Bad Nieuweschans
• Provincies: Zeeland, Zuid-Holland, Noord-Holland, Friesland, Groningen
• Bestel hier de wandelgidsen: Deel I, Deel II en Deel III
• Kijk op de website van Wandelnet voor GPX-bestanden en routewijzigingen: Deel I, Deel II en Deel III

LAW 6 Groot Rivierenpad

Jac. P. Thijsse (1865-1945) was een beroemde Nederlandse schrijver en natuurbeschermer. In 1938 schreef hij voor Verkade het boek “Onze groote rivieren” en dit is de inspiratiebron geweest voor het Groot Rivierenpad. Het wandelpad start bij de Noordzee en je wandelt langs de haven van Rotterdam en de rivieren de Nieuwe Waterweg, de Oude Maas, de Lek, de Linge en de Waal.

• Lengte: 330 kilometer
• Van – naar: Hoek van Holland naar Kleef (Duitsland)
• Provincies: Zuid-Holland, Utrecht, Gelderland
• Bestel hier de wandelgids
• Kijk op de website van Wandelnet voor GPX-bestanden en routewijzigingen

LAW 7 Pelgrimspad

Het Pelgrimspad is weer een van de langeafstandswandelingen in Nederland die in meerdere delen is opgesplitst. Het lijkt wat op de beroemde wandeling naar Santiago de Compostela in Spanje, maar daar is het eigenlijk niet echt onderdeel van. Wel is het een mooie wandeling langs belangrijke religieuze plekken en een aantal (kleine) bedevaartsplaatsen.

• Lengte: 466 kilometer
• Van – naar: het Pelgrimspad bestaat uit twee delen:
• – Amsterdam naar Den Bosch
• – Den Bosch naar Maastricht
• Provincies: Noord-Holland, Zuid-Holland, Noord-Brabant, Limburg
• Bestel hier de wandelgidsen: Deel I en Deel II
• Kijk op de website van Wandelnet voor GPX-bestanden en routewijzigingen: Deel I en Deel II

LAW 8 Zuiderzeepad

Het Zuiderzeepad is eigenlijk een groot rondje IJsselmeer. Het loopt helemaal rondom het meer, maar ook om Flevoland heen, dus je volgt eigenlijk echt de kade van de voormalige Zuiderzee. Dit is de enige LAW die begint en eindigt op hetzelfde punt.

Hoogtepunten op deze route zijn het vissersdorp Volendam, Nunspeet (op de Veluwe), Hanzestad Kampen, Nationaal Park Weerribben-Wieden, de mooie Elfstedenstadjes Sloten en Stavoren en uiteraard de Afsluitdijk.

• Lengte: 536 kilometer
• Van – naar: Enkhuizen naar Enkhuizen
• Provincies: Noord-Holland, Utrecht, Gelderland, Overijssel, Friesland
• Bestel hier de wandelgids
• Kijk op de website van Wandelnet voor GPX-bestanden en routewijzigingen

LAW 9 Pieterpad (2 delen)

LAW 9 is ongetwijfeld de meest bekende langeafstandswandeling in Nederland: het Pieterpad. Het pad is bedacht door twee wandelvriendinnen, een woonde in het noorden van het land en een woonde in het zuiden van het land. Waarom zouden ze niet naar elkaar toe kunnen lopen? De wandeling start in Pieterburen en eindigt op de Sint-Pietersberg in Maastricht, vandaar de naam Pieterpad.

Het Pieterpad neemt je mee door heel Nederland en onderweg zie je het landschap continu veranderen. Van de lange rechte akkers en vaarten in Groningen naar de heide en de bossen in Drenthe en Overijssel. Dwars door de Achterhoek en dan naar het heuvelachtige zuiden van Limburg. Een prachtwandeling die je in drie tot vier weken kunt doen, dan heb je meteen een leuke en duurzame vakantie!

• Lengte: 498 kilometer
• Van – naar: Pieterburen naar Maastricht, opgedeeld in twee delen:
  • Pieterburen naar Vorden
  • Vorden naar Maastricht
• Provincies: Groningen, Drenthe, Overijssel, Gelderland, Noord-Brabant, Limburg
• Bestel hier de wandelgidsen: Deel I en Deel II
• Kijk op de website van Wandelnet voor GPX-bestanden en routewijzigingen: Deel I en Deel II
• Ik liep het Pieterpad in de zomer van 2020. Lees hier mijn wandelverslagen.

Over het Pieterpad kun je op deze website de volgende artikelen lezen:

• Het Pieterpad lopen: dit moet je weten
• Het Pieterpad wandelen: wat kost dat nou?
• Pieterpad etappes: route-indeling & overnachtingen

LAW 10 Noaberpad

Noaber is afgeleid van het Nedersaksische woord voor buurman en we delen het Noaberpad dan ook deels met onze buren: het loopt namelijk op en langs de grens van Nederland en Duitsland. Het leuke van dit pad is dat je de ene helft van de tijd in Nederland loopt en de andere helft van de tijd in Duitsland, dus je kunt lekker vergelijken en het voelt als een buitenlandse vakantie.

Tijdens de wandeling kom je door mooie vestingstadjes (Bourtange in Groningen is prachtig!), hoogveengebieden in Drenthe, grote boerderijen in de Achterhoek en mooie oude stadjes Münsterland.

• Lengte: 415 kilometer
• Van – naar: Bad Nieuweschans naar Kleef (Duitsland)
• Provincies: Groningen, Drenthe, Overijssel, Gelderland
• Bestel hier de wandelgids
• Kijk op de website van Wandelnet voor GPX-bestanden en routewijzigingen

LAW 11 Grenslandpad

Het Grenslandpad loopt door het zuiden van Nederland, langs de grens met België. Net als bij het Noaberpad steek je diverse malen de grens over. Je kunt aan de bouwstijl van de huizen wel zien in welk land je bent. Tijdens de wandeling kom je geen grote steden tegen, je wandelt vooral door de natuur en veel langs het water. Het eindpunt van deze route is prachtige witte stadje Thorn.

• Lengte: 363 kilometer
• Van – naar: Sluis naar Thorn
• Provincies: Zeeland, Noord-Brabant, Limburg
• Bestel hier de wandelgids
• Kijk op de website van Wandelnet voor GPX-bestanden en routewijzigingen

LAW 12 Overijssels Havezatenpad

Zoals je al kunt zien aan de naam, loopt LAW 12 maar door een enkele provincie: Overijssel. Een Havezate is een versterkt huis, hofstede, hof of hoeve en tijdens deze wandeling loop je langs 52 (nog bestaande en verdwenen) havezaten. Naast deze statige gebouwen is er onderweg nog veel moois te zien, zoals de rivieren, historische stadjes en dorpjes en veenmoerassen.

• Lengte: 272 kilometer
• Van – naar: Oldenzaal naar Steenwijk
• Provincie: Overijssel
• Bestel hier de wandelgids
• Kijk op de website van Wandelnet voor GPX-bestanden en routewijzigingen

LAW 13 Hertogenpad

Het Hertogenpad loopt grotendeels door het gezellige Brabant en eindigt in het mooie Limburg. Onderweg kom je door prachtige natuurgebieden, waaronder Nationaal Park de Loonse en Drunense Duinen, de Maashorst en de Groote Peel. Trek waterdichte schoenen aan, want je komt ook over een paar knuppelpaden en veenmoerassen. Met nog een vleugje heide erbij is het ruim 200 kilometer genieten.

• Lengte: 238 kilometer
• Van – naar: Breda naar Roermond
• Provincies: Noord-Brabant, Limburg
• Bestel hier de wandelgids
• Kijk op de website van Wandelnet voor GPX-bestanden en routewijzigingen

LAW 14 Groot Frieslandpad

Het Groot Frieslandpad start aan de Noordzeekust en doorkruist Nederland van west naar oost. Het is een landschap vol weilanden en daardoor weidse uitzichten. Het is een bijzonder pad waarbij je teruggaat naar de tijd dat Noord-Holland en Friesland nog een provincie waren.

Let op: tijdens de wandeling moet je met de veerboot van Enkhuizen naar Stavoren en deze gaat niet het hele jaar door.

• Lengte: 362 kilometer
• Van – naar: Bergen aan Zee naar Leer (Duitsland)
• Provincies: Noord-Holland, Friesland, Drenthe, Groningen
• Bestel hier de wandelgids
• Kijk op de website van Wandelnet voor GPX-bestanden en routewijzigingen

LAW 15 Westerborkpad

Het Westerborkpad is een van de heftigste langeafstandswandelingen in Nederland. Het is namelijk een bezinningspad en volgt grotendeels de route van de spoorlijn tussen Amsterdam en voormalig Kamp Westerbork. De route die Joden in de Tweede Wereldoorlog af moesten leggen als de gedeporteerd werden. Onderweg kom je langs diverse herdenkingsmonumenten, onderduikadressen en werkkampen. Het karakter van dit LAW wordt nog eens benadrukt omdat het pad maar in een richting gemarkeerd is: alleen van de Amsterdam naar Kamp Westerbork.

• Lengte: 336 kilometer
• Van – naar: Amsterdam naar Hooghalen (Kamp Westerbork)
• Provincies: Noord-Holland, Utrecht, Gelderland, Overijssel, Drenthe
• Bestel hier de wandelgids
• Kijk op de website van Wandelnet voor GPX-bestanden en routewijzigingen

LAW 16 Romeinse Limespad

Ook het Romeinse Limespad kruist Nederland horizontaal van west naar oost en volgt de voormalige noordgrens van het Romeinse rijk. Het volgt – voor zover mogelijk – de Limesweg, welke door de Romeinen werd gebruikt om forten met elkaar te verbinden.

Doordat het deze route volgt, loop je tijdens deze wandeling meer door dorpen en steden dan bij de andere LAW’s in Nederland. Je wandelt o.a. door Leiden, Utrecht, Arnhem en Nijmegen.

• Lengte: 275 kilometer
• Van – naar: Katwijk naar Berg en Dal
• Provincies: Zuid-Holland, Utrecht, Gelderland
• Bestel hier de wandelgids
• Kijk op de website van Wandelnet voor GPX-bestanden en routewijzigingen

LAW 17 Waterliniepad

Het Waterliniepad is (op dit moment) de laatste van de LAW’s in Nederland. Het pad loopt door het westen van Nederland en volgt zoveel mogelijk de Stelling van Amsterdam en de Nieuwe Hollandse Waterlinie. Hou je van historische stadjes? Dan is dit jouw wandelpad, want je komt door ontzettend veel mooie oude (vesting)stadjes. Denk bijvoorbeeld aan Naarden, Culemborg en Gorinchem. Het Waterliniepad eindigt in de oudste stad van Nederland: Dordrecht.

• Lengte: 350 kilometer
• Van – naar: Volendam naar Dordrecht
• Provincies: Noord-Holland, Zuid-Holland, Gelderland, Noord-Brabant
• Bestel hier de wandelgids
• Kijk op de website van Wandelnet voor GPX-bestanden en routewijzigingen

Streekpaden

Naast de LAW’s zijn er ook nog 18 streekpaden in Nederland. Deze gaan niet door het hele land, maar beperken zich tot een gebied. Ook zijn het meestal rondwandelingen, je komt aan op dezelfde plek als je vertrekt. In de provincie Drenthe heb je bijvoorbeeld het Drenthepad, dat maar liefst 324 kilometer lang is.

Op deze website kun je lezen over de volgende streekpaden:

• Het Krijtlandpad in Limburg (streekpad 7)
• Het Elfstedenpad in Friesland (streekpad 19) 

Internationale langeafstandswandelingen

Er zijn een paar LAW’s in Nederland die doorlopen naar een internationale langeafstandswandeling. Zo gaat het Nederlands Kustpad door in de E9 (van Portugal naar Estland) en kun je het Pieterpad via de E2 of de GR5 helemaal doortrekken naar Nice in het zuiden van Frankrijk. Gave uitdaging!

Wat neem je mee tijdens een wandeling in Nederland?

Wil je graag een losse etappe van de langeafstandswandelingen in Nederland lopen? Of wil je er een wandelvakantie van maken en de hele LAW in een keer lopen? Ik maakte een paar handige paklijsten voor wandeltochten:

• Paklijst voor een dagwandeling: wat neem je mee als je een volle dag gaat wandelen?
• Paklijst voor het Pieterpad (met kampeerspullen): ik liep in de zomer van 2020 in drie weken het Pieterpad en kampeerde onderweg op verschillende campings.

Wandelinspiratie

Heb je helemaal zin gekregen om te gaan wandelen? Dankzij deze boeken krijg je nog meer inspiratie voor een mooie langeafstandswandeling:

Mythische trektochten in de wereld – Verken de meest indrukwekkende wandelroutes op onze planeet

The great hikes – 12 mythische trektochten die je zeker moet maken

En je vind het misschien ook leuk om een van deze artikelen te lezen:

• Wandelen in Nederland: 12 mooie wandelroutes
• Roots Natuurpad: wandel over het langste natuurpad van Nederland
• De 20 leukste boeken over wandelen

De komende maanden ga ik regelmatig op pad om deze mooie LAW’s in Nederland te ontdekken en zal ik er veel over schrijven op deze website. Wil je niks missen? Ik hou je op de hoogte via mijn tweewekelijkse nieuwsbrief.